Chủ Nhật, 28 tháng 7, 2013

Bảo vệ môi trường: Thay đổi tư duy về chất thải


Lượng chất thải rắn từ khai hoang than ở nước ta lên tới vài trăm triệu tấn mỗi năm

Nếu dựa vào sản lượng phá hoang được xác định chính thức để thực hành trong kế hoạch, quy hoạch vài chục triệu tấn mỗi năm và hệ số đất bóc nhàng nhàng trong khai thác than trước đây khoảng 3,0 m3 – 5,0m3 và hiện nay khoảng 7,0 m3 – 8,0 m3, có thể ước lượng mang tính chất tham khảo về lượng chất thải rắn từ khai phá than ở nước ta cũng phải tới vài trăm triệu tấn mỗi năm.

Không ít sai phạm

Thưa của Ủy ban Thường vụ Quốc hội tiến hành đợt giám sát chuyên đề về tình hình thực hành chính sách, pháp luật về quản lý, khai phá khoáng sản gắn với bảo vệ môi trường năm 2012 nêu rõ, tình trạng thất thoát, vung phí, kém hiệu quả và ô nhiễm môi trường nghiêm trọng xảy ra thẳng tính ở hồ hết các dự án phá hoang khoáng sản, do công tác lập, thực hiện quy hoạch, kế hoạch, quyết định đầu tư dự án thiếu cơ sở, chưa tính toán đến các phí, lợi ích về mặt tầng lớp và môi trường; thời gian dự án kéo dài, thủ tục hành chính quấy quả và qua nhiều công đoạn; năng lực nhà thầu, tư vấn còn nhiều hạn chế...

Mặt khác, các khu mỏ đang khai khẩn bây chừ hầu hết nằm ở vùng núi và trung du, cùng với công nghệ khai thác bây chừ chưa hợp lý, nhất là đối với các kim khí, nên chừng độ gây ô nhiễm, suy thoái môi trường, phá hủy rừng, hủy hoại về mặt đất, ô nhiễm nguồn nước, đất canh tác, không khí..., Đã ảnh hưởng rất lớn đến hoạt động của các ngành kinh tế khác như: nông nghiệp, nuôi trồng thủy sản và du lịch...

Cũng theo Ủy ban, việc cấp phép khai hoang khoáng sản được phân cấp mạnh cho địa phương là chủ trương hợp lý. Nhưng thiếu kiểm tra, giám sát thẳng băng, đã tạo điều kiện cho một số tỉnh, tỉnh thành dễ dãi trong việc cấp phép. Hậu quả, có lúc, có nơi đã xảy ra tình trạng thực hành trái quy định của pháp luật, cấp phép khai hoang, kinh doanh chồng lên cả quy hoạch của TƯ…

Theo số liệu của Cục Cảnh sát phòng, chống tầy về môi trường trên 90% cơ sở sản xuất, kinh dinh khai phá, chế biến khoáng sản vi phạm pháp luật về bảo vệ môi trường. Từ năm 2007 đến nay lực lượng cảnh sát môi trường đã phát hiện, xử lý trên 4.142 vụ, phạt vi phạm hành chính 21,7 tỉ đồng.

Tái dùng chất thải

Việc coi chất thải là nguồn tài nguyên có giá trị là cơ sở cho việc lượng giá chất thải để đánh thuế phát thải.

Theo các chuyên gia, để khắc phục hạn chế việc bảo vệ môi trường trong khai thác khoáng sản, trước nhất cần thay đổi tư duy về quản lý chất thải, coi chất thải nói chung và chất thải từ khai phá khoáng sản nói riêng là một nguồn tài nguyên có giá trị.

Tư duy này sẽ là cơ sở cho việc lượng giá chất thải để đánh thuế phát thải. Phát thải càng nhiều thuế phải nộp càng lớn sẽ buộc các chủ thể giảm thiểu, tái dùng và tái chế chất thải trước khi thải bỏ trở lại môi trường. Việc lượng giá chất thải cũng sẽ là một cơ hữu quan trọng cho việc tạo lập và phát triển một thị trường bàn thảo mua bán chất thải, trong đó chất thải được coi là hàng hóa như các hàng hóa thông thường khác trên thị trường, và có các quy định quản lý của quốc gia đối với thị trường này. Đối với tài nguyên khoáng sản thì tư duy này giúp “giải tỏa” sự tích trữ chất thải lớn bây giờ cũng như các vấn đề môi trường “nóng”, cần kíp như là những hệ lụy của nhiều năm bởi tư duy quản lý coi chất thải như là... Thứ bỏ đi.

Trong đó, theo các chuyên gia, ký quỹ môi trường được xem là dụng cụ vận dụng cho các ngành kinh tế dễ gây ô nhiễm môi trường. Đây là dụng cụ quản lý đơn giản, hiệu quả. Theo thưa của 48/63 UBND các tỉnh, đô thị trực thuộc TƯ về tình hình thực hành công tác ký quỹ và cải tạo, bình phục môi trường, tính đến nay, có trên 2.036 dự án cải tạo, hồi phục môi trường được phê chuẩn, với tổng số tiến ký quỹ trên 1.165 tỉ đồng. Trong đó, một số tỉnh có số lượng dự án và số tiền ký quỹ lớn như: Quảng Ninh (51 dự án, tổng số tiền trên 195,8 tỉ đồng); Yên Bái (105 dự án, tổng số tiền trên 184,9 tỉ đồng); Thái Nguyên (50 dự án, tổng số tiền ký quỹ trên 114,6 tỉ đồng); Đồng Nai (33 dự án, tổng số tiền trên 79,3 tỉ đồng); Nghệ An (140 dự án, tổng số tiền gần 52 tỉ đồng)...

Xuân Hợp

Email Print

Môi trường, tài nguyên, chất thải, ô nhiễm